شما اینجا هستید : خانه » آرشیو نشریه » شماره 2 » مذاکرات وین در باتلاق توافق ژنو

ترسیم خطوط مذاکراتی ایران و 1+ 5 در توافق نهایی

مذاکرات وین در باتلاق توافق ژنو

چکیده مذاکرات وین در باتلاق توافق ژنو :

مذاکرات مقدماتی برای تدوین توافقنامه نهایی در موضوع هسته ای میان ایران و 1+ 5، چهارشنبه 20 فروردین ماه 1393 در وین به پایان رسید. همانگونه که در متن توافقنامه ژنو به آن اشاره شده و طرفین نیز آن را تا یید کردند، توافق نهایی بر مبنای توافقنامه ژنو تدوین می شود که سوم آذرماه 1392 به توافق ظریف و وزاری امور خارجه 1+ 5 رسیده بود. همین موضوع یعنی مبنا قرارگرفتن توافق ژنو، کار تیم مذاکره کننده ایران برای عبور نکردن از خطوط قرمز را دشوار می کند چرا که در این توافق مواردی وجود دارد که در صورت عدم پافشاری مذاکره کنندگان ایرانی، شرایط را برای واگذاری امتیازاتی به مراتب بزرگتر از آنچه در آذرماه به وقوع پیوست، فراهم می آورد. آنگونه که برخی رسانه های داخلی و خارجی گزارش دادند در مذاکرات وین 3 درباره حدود امتیازاتی که طرف ایرانی باید در گام نهایی به طرف مقابل واگذار کند، مذاکراتی صورت گرفته است. پیش از این و بنابر اظهارات مقامات ایرانی و غربی مشخص بود که موضوع آب سنگین اراک و همچنین غنی سازی اورانیوم ایران از موضوعات مورد چالش میان ایران و 1+ 5 در مذاکرات گام نهایی است. در قسمت ابتدایی این گزارش سرنوشت احتمالی این دو موضوع بررسی شده است. در ادامه این گزارش اما سایر موضوعات مهم که در مذاکرات مقدماتی گام نهایی در وین بحث شده یا قرار است به صورت تفصیلی در مذاکرات گام نهایی مورد گفتگو قرار گیرد، آورده شده است.

مذاکرات وین در باتلاق توافق ژنو

۱)طرف غربی برای آب سنگین اراک چه برنامه‌ای دارد؟

با اینکه موضوع اراک در دو ماه گذشته بسیار برجسته شد و اینطور به نظر می‌رسید که بحث درباره اراک مهم‌ترین محل اختلاف ایران و ۱+۵ است اما اطلاعات موجود نشان می‌دهد در عمل، بحث در این‌باره به سرعت پیش رفته است.
سایت خبری «ایران هسته‌ای» گزارش داده راه حلی که دو طرف به آن نزدیک شده اند این است که تمهیداتی فنی اتخاذ شود که این راکتور به میزانی بسیار کمتر از ظرفیت فعلی اش «پلوتونیوم» تولید کند.
این کار حداقل ۳ روش دارد:
اول- طریق کاهش قدرت راکتور اراک از ۴۰ مگاوات به عددی پایین تر
دوم- اینکه راکتور اراک به جای اورانیوم خام، از اورانیوم ۵ درصد غنا به عنوان سوخت استفاده کند.
سوم- سوخت مصرف شده راکتور اراک پس از چند ماه از استخر خنک کننده خارج شود.
بنابراین به نظر می رسد دورنمای یک راه حل فنی درباره راکتور اراک آشکار شده ولی مشکل این است که این راکتور با انجام هر یک از این تغییرات بخشی از کارکردهای واقعی خود را از دست خواهد داد و این عملا به محروم شدن ایران از حقوقش منجر می شود از سوی دیگر تغییر فنی در طراحی آب سنگین اراک «زمان‎بر» خواهد و عملا این نیروگاه را برای حداقل بیش از ۱۰ سال از دسترس خارج می‌کند.
همانگونه که تغییر طراحی نیروگاه بوشهر از مدل آلمانی به مدل روسی بیش از ۱۵ سال زمان برده است. به بیان دیگر ساخت یک نیروگاه دیگر به لحاظ زمان و همچنین افشا نشدن مسائل امنیتی نیروگاه اراک که مدل بومی دارد، به مراتب «کم هزینه‌تر» خواهد بود.
این در حالی است که دو مقام ایرانی در هفته گذشته تایید کرده اند که احتمال دارد ایران تغییرات فنی در راکتور اراک اعمال کند تا نگرانی های گروه ۱+۵ نسبت به این راکتور رفع شود.
عباس عراقچی معاون وزیر خارجه و مذاکراه کننده هسته ای ایران گفته است ایران با استفاده از «فناوری های مدرن» برخی تغییرات را در این راکتور اعمال خواهد کرد.
علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی نیز از تغییراتی سخن گفته است که منجر به کاهش توان راکتور اراک برای تولید پلوتونیوم می شود.
کارشناسان می‌گویند این اظهارات نشان دهنده دو اصل مهم حاکم بر تصمیمات دولت حسن روحانی درباره راکتور اراک است:
نخستین اصل این است که این دولت نگرانی های غرب درباره این راکتور را به رسمیت شناخته و در حال برنامه ریزی برای رفع آن است.
دولت روحانی می خواهد راکتور آب سنگین، آب سنگین بماند و با تغییر آن به یک راکتور آب سبک مخالف است.
کشورهای غربی از مدت ها قبل نسبت به راکتور اراک ابراز نگرانی کرده اند.
استدلال اصلی این کشورها این است که این راکتور می تواند پلوتونیوم لازم برای ساخت چند سلاح هسته ای را در یک سال تولید کند.
این در حالی است که راکتور اراک ۴ کارکرد عمده دارد:
۱) تولید برق
۲) انجام امور تحقیقاتی
۳) تولیید پلوتونیوم
۴) تولید رادیو دارو
کارشناسان فنی معتقدند «هرگونه کاهش قدرت راکتور یا اعمال تغییرات دیگر ۳ کارکرد آخر را تعطیل می کند و صرفا کارکرد اول که کم اهمیت ترین کارکرد راکتور اراک است باقی خواهد ماند».
پیش از این و در روز ۱۰ فروردین، جان کری در سنا گفته است: «این یک اصل قطعی است که ایران به یک راکتور آب سنگین تمام عیار نیاز ندارد.»
علاوه بر جان کری، وندی شرمن معاون وزیر امور خارجه آمریکا نیز تاکنون بارها بر تعطیلی آب سنگین اراک یا یافتن راهی برای از دسترس خارج کردن این راکتور از چرخه تولید برای زمانی طولانی سخن گفته است.

 

9-veyan-1-609

 

۲/۱)در توافقنامه ژنو درباره آب سنگین اراک چه آمده است؟

اما استناد اظهارات جان کری و وندی شرمن و دیگر مقامات غربی برای تعطیلی راکتور آب سنگین اراک، بندی از توافقنامه ژنو است که در آن ایران اعلام کرده، هیچ پیشرفت بیشتری در فعالیت‌های خود در راکتور اراک انجام نمی‌دهد.
در توافق هسته ای ژنو آمده :
ایران اعلام می‌کند که هیچ پیشرفت بیشتری در فعالیتهای خود در تأسیسات غنی سازی سوخت نطنز۱، فردو۲ یا راکتور اراک۳ (که با نام IR40 توسط آژانس شناخته می‌شود) انجام نخواهد داد.
Iran announces that it will not make any further advances of its activities at the Natanz Fuel.
Enrichment Plant1, Fordow2, or the Arak reactor3, designated by the IAEA as IR-40.
البته این جمله توافق ژنو درباره آب سنگین اراک ، کلی و مبهم است چرا که عبارت «عدم گسترش فعالیت‌ها بیش از این» گستردگی معنایی نامحدودی دارد و هر طرف توافق می تواند تفسیر خود را منطبق با این عبارت کلی و مبهم ارائه دهد.
در همین راستا در بیانیه ای نیز که بلافاصله پس از توافق ژنو توسط کاخ سفید منتشر شد و به «برگه اطلاع رسانی» یا «فک شیت» معروف است، این بند از توافقنامه، اینگونه تفسیر شده است:
«ایران متعهد شده است که فعالیتش در اراک را بیش از این پیش نبرد و پیشرفت در زمینه مسیر پلوتونیوم را متوقف کند. ایران متعهد شده است که راکتور اراک را راه اندازی و سوخت گذاری نکند و تولید سوخت برای راکتور اراک را متوقف کند سوخت راکتور اراک را بیشتر از این آزمایش نکند. هیچ یک از قطعات اضافی راکتور در اراک را نصب نکند. سوخت آب سنگین را به سایت راکتور منتقل نکند. تاسیساتی که قابلیت بازفرآوری داشته باشد نسازد».

۳/۱) چرا راکتور اراک مهم است؟

فعالیت راکتور آب سنگین اراک یکی از اصلی ترین مباحثی بود که در مذاکرات اخیر هسته ای میان ایران و کشورهای ۱+۵ مورد بحث و گفتگو قرار داشت.
راکتور اراک درجه اهمیت بالایی برای ایران دارد چرا که در نزد مقامات ایران با توجه به پایان عمر راکتور تحقیقاتی تهران به عنوان جایگزینی برای این راکتور به حساب می آید.
راکتورهای آب سنگین از اورانیوم خام به عنوان سوخت مورد نیاز خود استفاده می کنند در حالی که سوخت راکتورهای آب سبک اورانیوم غنی شده است. به عنوان مثال، راکتور آب سبک تهران اورانیوم با غنای ۲۰ درصد و راکتور آب سبک بوشهر با غنای ۵ درصد مصرف می کند، اما راکتور اراک بدون نیاز به اورانیوم غنی شده به صورت مستقیم و با تزریق نترون به شتاب دهنده های فرآوری اورانیوم، آن را تبدیل به سوخت می کند.
این فرآیند از لحاظ اقتصادی و زمان بسیار به صرفه است.
همانگونه که گفته شد به غیر از راکتور اراک ایران هیچ راکتور دیگری ندارد که بتواند برای مصارف تحقیقاتی و همچنین برای تولید رادیوایزوتوپ های پزشکی جایگزین راکتور تهران کند و تجربه نیز نشان داده امکان خرید مطمئن رادیو دارو از خارج کشور هم برای ایران فراهم نیست.

۲)غنی سازی سمبلیک، محدودیت تمام عیار در قالب یک امتیاز

از موضوعات دیگری که در مذاکرات مقدماتی گام نهایی، درباره آن گفتگو شد موضوع غنی سازی اورانیوم توسط ایران است.
اطلاعات موجود نشان می دهد بسیار بعید است امریکایی ها با تعدادی بیش از ۴۰۰۰ ماشین نسل اول موافقت کنند چرا که در غیر این صورت، یعنی در صورتی که تعداد ماشین ها بیشتر باشد یا ایران مجاز باشد از ماشین هایی مدرن تر از ۱-P استفاده کند، زمان Break out به میزانی که مدنظر امریکاست (حداقل ۶ ماه) کاهش پیدا نخواهد کرد.
آنگونه که از اظهارات برخی از شخصیت های سیاسی نزدیک به دولت استنباط می شود، تیم مذاکره کننده نیز تقریبا قبول کرده در نتیجه مذاکرات گام نهایی یک برنامه محدود غنی سازی در ایران را بدون آنکه به حق ایران در غنی سازی اورانیوم اشاره کند بپذیرد. در واقع مقامات آمریکایی در جریان مذاکرات و احتمالا در برابر پذیرفتن تضمین هایی فراتر از پروتکل الحاقی از سوی ایران ، در عمل یک غنی سازی سمبلیک را می پذیرند ولی به صورت شفاهی و مکتوب به آن هم اشاره‌ای نمی‌کنند.
آمریکایی‌ها نیز با محدودیت گسترده درباره حق قانونی ایران در زمینه غنی سازی اورانیوم و تبدیل کردن صنعت غنی سازی اورانیوم ایران به یک موضوع نمادین و سمبلیک که از آن به عنوان یک امتیاز به ایران یاد می کنند، به دنبال آن هستند بزرگترین امتیازات ممکن در موضوع هسته ای از جمله پروتکل الحاقی و بازرسی های فراتر از آن، توقف یا به تاخیر انداختن طولانی مدت پروژه آب سنگین اراک و تعطیلی فردو و یا تبدیل آن به یک مرکز تحقیقاتی و … را از ایران بگیرند؛ گزاره‌ای که وندی شرمن پس از مذاکرات وین ۱، در نشستی با حضور رسانه های رژیم صهیونیستی در اورشلیم به آن اشاره کرد:
« دلایل زیادی برای این وجود دارد که آنها (ایران) نیازهای خود را از طریق همکاری بین المللی در خارج از کشور خود تأمین کنند. ولی اگر در نهایت بخواهند برنامه کوچک، مجزا و محدودی داشته باشند که نیازهای عملی شان را رفع کند، این مسئله به عنوان احتمال در برنامه اقدام مشترک دیده شده است. اما لازم به ذکر نیست که ظرفیت و گستره تأسیسات و ماهیت آن باید مورد محدودیت های شدید، مورد نظارت شدید و به طور منظم مورد راستی آزمایی قرار گیرد. »
استراتژی و راهبرد آمریکا از آن جهت فراقانونی است که صراحتا با برخی از مواد معاهده بین المللی ان‌پی‌تی به ویژه ماده ۴ در تضاد است.
در بند اول ماده ۴ ان پی تی آمده است: هیچ نکته ای در این پیمان نباید به گونه ای تفسیر شود که «حق مسلم» هم‌پیمانان در انجام تحقیقات، تولید و استفاده از انرژی هسته‌ای برای مقاصد صلح آمیز را تحت تاثیر قرار دهد.
در بند دوم این ماده نیز آمده است: در تبادل تجهیزات، مواد و اطلاعات تکنولوژیک برای مقاصد صلح‌آمیز، استفاده از انرژی هسته‌ای در «حداکثر شکل»، تمام هم‌پیمانان حق مشارکت داشته و متعهد به تسهیل در انجام آن می‌شوند. هم پیمانانی که توان چنین اقدامی را دارند همچنین باید به شکل انفرادی یا همراه با دیگر دولت‌ها یا سازمان‌های بین‌المللی برای توسعه بیشتر استفاده از اشکال صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای،«خصوصاً» در قلمرو دولت‌های فاقد سلاح‌های هسته‌ای که وارد این پیمان شده‌اند، مشارکت ورزند. این مشارکت با عطف توجه به نیازهای «مناطق» در حال توسعه جهان، انجام می‌پذیرد.
بر اساس ماده ۴ ان پی تی ، این معاهده «هیچگونه محدودیتی» در مورد نوع فناوری و سطح بهره برداری صلح آمیز از انرژی هسته ای، از جمله چرخه سوخت، شامل غنی سازی ایجاد نکرده است .

 

9-veyan-2-609

 

۱/۲)تفسیر امریکایی ها از بند ۴: غنی سازی جزء حقوق طبیعی محسوب نمی شود

اما مقامات آمریکایی نظر دیگری دارند که صراحتا با تعهدنامه ان پی تی مغایر است.
بر اساس تفسیر آمریکایی ها که در مذاکرات ژنو نیز تکرار شده است آنها حق تحقیق، توسعه، تولید و استفاده از انرژی هسته ای را جدا از بحث غنی سازی دانسته و ادعا می کنند که غنی سازی در این پروسه قرار نمی گیرد. علت آمریکایی ها این است که غنی سازی اورانیوم کشورهای دارنده انرژی هسته ای را به سمت اهداف غیرصلح آمیز نزدیک می کند.
در همین راستاست که باراک اوباما در سخنرانی اخیرش در مجمع عمومی سازمان ملل به حق ایران به استفاده صلح آمیز انرژی هسته ای اشاره می کند. البته منظور اوباما از حق استفاده از انرژی صلح آمیز هسته ای متفاوت با حق غنی سازی است.
چه آنکه وندی شرمن سه روز پس از سخنرانی اوباما در جمع خبرنگاران رسانه های آمریکایی گفت: من تنها می‌توانم چیزی که رییس جمهور ایالات متحده گفته است را اینجا بازگو کنم. او معتقد است که زمانی که ایران تمام نگرانیهای ما را بر طرف ساخت، مردم ایران حق دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته‌ای و برنامه هسته‌ای را دارند….. اوباما فقط درباره حق استفاده صلح‌آمیز صحبت کرده است و ما هم… و ما گفته‌ایم و من هم گفته‌ام و بار‌ها هم گفته‌ام که البته شما می‌توانید برنامه صلح آمیز هسته‌ای داشته باشید اما بدون غنی سازی.

۲/۲)تفسیر رسمی و حقوقی امریکا از بند ۴ معاهده ان‌پی‌تی پیش از برنامه هسته ای ایران

البته قرائت آمریکایی ها از حق استفاده از انرژی هسته‌ای، همزمان با مطرح شدن موضوع هسته‌ای ایران در مجامع بین‌المللی به این شکل مطرح شده و در گذشته مقامات آمریکایی میان حق استفاده از انرژی صلح آمیز هسته ای و حق غنی سازی اورانیوم تفکیکی قائل نبودند. چه آنکه ، ویلیام فاستر، مدیر آژانس کنترل تسلیحات و خلع سلاح آمریکا در جولای ۱۹۶۸ در سخنانی در جمع اعضای کمیته روابط خارجی سنای آمریکا گفته بود:
ممکن است اشاره به این مطلب هم برای روشن شدن بحث مفید باشد که چندین فعالیت از نظر ایالات متحده به خودی خود به عنوان نقض ممنوعیت های مطرح شده در ماده دوم لحاظ نمی‌شود . (ماده دوم ان پی تی به موارد غیر صلح آمیز و نظامی انرژی هسته‌ای اشاره دارد۱)
نه غنی سازی اورانیوم ، نه انباشت مواد شکافت پذیر مرتبط با برنامه صلح آمیز ، ماده ۲ را نقض نمی کنند تا زمانیکه این فعالیت ها تحت پادمان مطرح در ماده ۳ باشد (ماده ۳ بیشتر به بعد نظارتی نظارت آژانس و راستی آزمایی اشاره دارد۲) همچنین تحت پادمان، توسعه راکتورهای برق دارای سوخت پلوتونیوم از جمله تحقیقات درباره پلوتونیوم فلزی … هم به وضوح مجاز است. همچنین ماده ۲ دخالتی درباره توسعه یا استفاده از راکتورهای با سرعت بالا تحت پادمان ندارد.
همانگونه که فاستر اشاره کرده است حتی تولید سوخت پلوتونیوم نیز که قابلیت فرار بالایی برای میل به سمت اهداف نظامی دارد اگر در راستای اهداف صلح آمیز باشد حق کشورهای عضو به حساب می آید.
این در حالی است که برخلاف نظر فعلی مقامات آمریکایی، تحقیق، توسعه و تولید انرژی هسته ای که در ان پی تی به آن اشاره شده است، بدون در نظر گرفتن موضوع غنی سازی، “نشدنی” خواهد بود چه آنکه مقدمه لازم و ضروری برای تحقیق و به صورت ویژه، تولید و توسعه انرژی هسته ای، غنی سازی اورانیوم است.
ادعای آمریکایی ها در حالی می توانست مورد قبول قرار بگیرد که در ماده ۴ ان پی تی صراحتا غنی سازی اورانیوم از «تحقیق، توسعه و تولید» انرژی هسته ای مستثنی می شد اما پرواضح است که نگارندگان قانون ان‌پی‌تی به این امر بدیهی توجه داشتند که فعالیت هسته ای از نوع صلح آمیز آن نیز بدون در نظر گرفتن غنی سازی اورانیوم، محقق نمی شود.
معنای دیگر تفسیر آمریکایی ها از ماده ۴ ان پی تی آن است که هیچ یک از فعالیت های مربوط به چرخه تولید سوخت هسته‌ای از تولید کیک زرد گرفته تا تولید UF6 و تزریق سوخت برای هیچ کشوری مشروعیت ندارد . چرا که این اقدام می تواند مقدمه ای برای انحراف از فعالیت‌های صلح آمیز هسته ای باشد.
با این حال راهکار قانونی و عقلانی برای راستی آزمایی فعالیت‌های هسته ای نظارت دقیق است نه نادیده گرفتن حق مشروع یک کشور.
به همین دلیل، در اسناد کنفرانس های بازنگری معاهده ان‌پی‌تی، ذیل ماده ۴ که به حق استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای اشاره شده، بر رعایت احترام به سیاست های چرخه سوخت کشورها که غنی سازی اورانیوم نیز شامل آن می شود، اشاره شده است.
از جمله این کنفرانس‌ها، کنفرانس ۱۹۷۵، اولین اجلاس ویژه مجمع عمومی ملل متحد در خصوص خلع سلاح در سال ۱۹۷۸، کنفرانس هاس ۱۹۷۸، ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰ میلادی است.
به عنوان مثال در کنفرانس ۲۰۰۰ علاوه بر تاکید مجدد بر حقوق مسلم کشورهای عضو پیمان در زمینه توسعه تحقیقات، تولید و استفاده از انرژی هسته ای بدون تبعیض به عنوان یکی از اهداف اصلی پیمان، بر ضرورت احترام به انتخاب و تصمیم هر یک از کشورهای عضو پیمان در شیوه استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای تاکید شده است.
همچنین در بیانیه این کنفرانس بر ضرورت احترام به انتخاب و سیاست کشورهای عضو پیمان در خصوص مدیریت چرخه سوخت نیز صراحتا تاکید شده است.
علاوه بر این، کشورهای عضو پیمان عدم تعهد که شامل ۱۲۰ کشور می باشند، مکررا بر حق “خدشه ناپذیر” و “استثناناپذیر” کشورهای عضو ان پی تی در استفاده از انرژی صلح آمیز هسته‌ای تصریح و بر ضرورت احترام به انتخاب و تصمیم کشورها در این رابطه و اجتناب از تعرض به حق انتخاب آنها در خصوص چرخه سوخت یا محدود کردن سیاست های آنها در این زمینه تاکید کردند.
این موضوع در بیانیه پانزدهمین اجلاس سران عدم تعهد در سال ۲۰۰۹ در مصر و همچنین در بیانیه اجلاس وزرای خارجه عدم تعهد در همین کشور در سال ۲۰۱۲ اشاره شده است.

 

9-veyan-3-609

 

۳)ذخیره سازی محدود اورانیوم ۵ درصد

مسئله سوم که در مذاکرات پیشین به آن اشاره شده یا بنابر اظهارات مقامات آمریکایی قرار است در مذاکرات نهایی به آن پرداخته شود میزان ذخیره مواد ۵ درصدی است که ایران می‌تواند در طول گام آخر حفظ کند.
اطلاعاتی از اینکه این موضوع چگونه حل شده وجود ندارد ولی تردیدی نیست که امریکا خواهان کاهش اساسی ذخیره موجود (حدود ۷۰۰۰ کیلو) خواهد شد.
بر اساس توافقی که محمدجواد ظریف و وزاری ۶ کشور در سوم آذرماه در ژنو امضا کردند بخشی از گام نهایی راه حل جامع عبارت است از:
دربرگیرنده یک برنامه غنی‌سازی که توسط طرفین تعریف شده با عناصر توافق شده توسط طرفین منطبق با نیازهای عملی [ایران]، با محدودیتهای توافق شده در زمینه دامنه و سطح فعالیتهای غنی‌سازی، ظرفیت، مکانی که غنی سازی انجام می‌شود، و ذخایر اورانیوم غنی‌شده برای یک دوره ای که توافق می گردد.

Involve a mutually defined enrichment programme with mutually agreed parameters
consistent with practical needs, with agreed limits on scope and level of enrichment
activities, capacity, where it is carried out, and stocks of enriched uranium, for a period to
be agreed upon.
عبارت «ذخایر اورانیوم غنی شده برای یک دوره ای که توافق می گردد» در توافق ژنو بهانه حقوقی کشورهای ۱+۵ برای ایجاد محدودیت در مقدار ذخایر اورانیوم ۵ درصد ایران است.
این در حالی است که نیروگاه هزار مگاواتی بوشهر برای تولید برق سالانه به ۳۰ تن اورانیوم غنی شده نیاز دارد. از سوی دیگر مجلس شورای اسلامی با تصویب طرحی دولت را ملزم به تولید ۲۰ هزار مگاوات برق به وسیله نیروگاه های اتمی کرده است. این بدین معناست که با احتساب نیازهای عملی ایران، اورانیوم مورد نیاز جمهوری اسلامی به صورت سالانه، ۶۰۰هزار کلیوگرم می‌باشد.
محدود کردن توانایی ذخیره سازی اورانیوم ایران به ۷هزار کیلوگرم نه تنها برخلاف ماده« ۴ ان پی تی» به حساب می آید بلکه با اصل «نیازهای عملی ایران» نیز مغایرت آشکار دارد.

۴) پروتکل الحاقی و فراتر از آن

چهارمین مسئله حجم نظارت هایی است که بر اساس توافق جامع بر ایران تحمیل خواهد شد. گفته می شود تیم ایرانی عملا با هیچ میزانی از بازرسی و نظارت –حتی فراتر از پروتکل الحاقی NPT – مخالفت نکرده است. به نظر می رسد امریکایی‌ها خواستار اعمال یک رژیم ویژه نظارتی بر ایران بر اساس یک قطعنامه جدید شورای امنیت هستند.

پروتکل الحاقی در کاغذ و در عمل چیست؟

پروتکل الحاقی سند مکمل موافقت نامه پادمان هسته‌ای بین کشورهای عضو آژانس بین المللی اتمی است که با هدف ارتقای کارایی و اثر بخشی سیستم پادمان هسته ای طراحی شده است .
پروتکل دارای یک مقدمه ، هشت سرفصل ، ١٨ماده و دو پیوست است . پس از سرفصل اول ، که به ارتباط بین پروتکل و موافقت نامه پادمان اختصاص دارد مهمترین مواد تعهد آور پروتکل دردو سر فصل( ارایه اطلاعات of information provision ودسترسی تکمیلی access complementary) مندرج است. سایر فصلها به نحوه انتصاب بازرسان آژانس ، صدور ویزا ، موافقت نامه جانبی، سیستم ارتباطات ، حفاظت اطلاعات محرمانه ، پیوستها ، رسمیت یافتن اجرایی و تعاریف مربوط می‌شود.
فهرست تفصیلی فعالیت ها مندرج در ماده ٢ پروتکل و فهرست تجهیزات و مواد مشمول گزارش دهی واردات و صادرات، در پیوستهای ١ و ٢ آمده است .
تعهدات کشور امضا کننده از نظر ارایه اطلاعات طبق ماده ٢ پروتکل کشور امضا کننده موظف است اطلاعات و مشخصات محل های فعالیت تحقیق و توسعه مربوط به چرخه سوخت هسته‌ای ، فعالیت هایی که به تشخیص آژانس به تقویت پادمان هسته‌ای در تاسیسات هسته ای ومحل های کاربا مواد اولیه ناخالص (بیش از ١٠ تن اورانیوم و ٢٠ تن توریوم ) و صادرات و واردات آنها ، مواد هسته‌ای خارج از پادمان ، پسمانده‌های هسته‌ای (حاوی پلوتونیوم، اورانیوم غنی شده ، و اورانیوم ٢٣٣) واردات و صادرات تجهیزات و مواد غیر هسته ای مرتبط و برنامه ۱۰سال آینده چرخه سوخت هسته‌ای ( شامل فعالیتهای تحقیق و توسعه ) را طی ١٨٠ روز از تاریخ رسمیت یافتن پروتکل اعلام و در اختیار آژانس قرار دهد .
طبق ماده ٣ پروتکل، اطلاعات مندرج در ماده ٢ بالا باید حسب مورد به صورت سالانه یا فصلی روز آمد شود. تعهدات کشور امضاکننده از نظر اجازه بازرسی های آژانس طبق ماده ۴ پروتکل ، آژانس ( به طور مکانیزه یا سیستماتیک ) در پی صحت و سقم اطلاعات ارایه شده طبق ماده ٢ بالا نخواهد بود ولی حق خواهد داشت به محل‌های زیر دسترسی داشته باشد:
• هرمکان در یک سایت و هر محل اعلام شده توسط کشور امضا کننده طبق ماده ٢ و هر محل یا تاسیسات هسته ای از کار اندازی شده به منظور حصول اطمینان از نبود مواد هسته‌ای اعلام نشده .
• هر محل مندرج در ماده ٢ به استثنای محل هایی که کشور امضا کننده نتواند اجازه بازرسی دهد ، به منظور رفع سوال‌های مربوط به صحت یا کامل بودن اطلاعات ارایه شده طبق ماده ٢
• هر محل یا تاسیسات هسته ای از کار اندازی شده به منظور کنترل و تایید اعلام از کار اندازی طبق بند ب ماده ۴ ، بازدیدهای آژانس با پیش اطلاع حداقل ٢۴ ساعت قبل صورت خواهد گرفت. زمان پیش اطلاع بازدید از مکانهای واقع در یک سایت می تواند دو ساعت یا درموارد استثنایی کمتر باشد .
طبق بند پ ماده ۴ پیش اطلاع بازدید، کتبی و در برگیرنده دلایل و شرح فعالیتهای طی بازدید خواهد بود. طبق ماده ۵ پروتکل در صورتی که کشور امضا کننده نتواند اجازه دهد از یک محل بازدید شود باید تمامی تلاش خود را برای تامین نیازهای آژانس به طرق دیگر بنماید منجمله بایدامکان نمونه برداری محیطی از محل های اطراف محل مورد نظر را فراهم آورد.
به بیان دیگر پروتکل الحاقی این امتیاز را در اختیار آژانش قرار می دهد که به بهانه بازرسی از فعالیت های هسته ای ایران از تمامی مکان هایی که مدنظر دارند بازرسی کنند. به این ترتیب تمامی نقاط حساس و محرمانه کشور به بهانه مرتبط بودن با فعالیت های هسته ای ایران در معرض بازرسان سازمانی قرار می گیرد که پیش از این اطلاعات مربوط به موضوع هسته ای کشورمان را در اختیار سرویس های جاسوسی دیگر کشورها قرار می داد.
گستردگی اختیاراتی که در قالب پذیرش پروتکل الحاقی به بازرسان آژانس داده می شود به حدی است که آنها می توانند از هر خانه ای حتی خانه رئیس جمهور به بهانه احتمال ارتباط با صنعت هسته ای بازدید به عمل بیاورند هر چند این موضوع در متن پروتکل الحاقی به صورت صریح اشاره نشده است اما تاکید بر این بند که بازرسان می توانند از مکان های احتمالی مرتبط با فعالیت هسته‌ای بازدید کنند عملا این حق را در اختیار آنان قرار می دهد.
در این باره رئیس سابق سازمان انرژی اتمی مصر سال گذشته خطاب به مقامات ایرانی گفته بود: ایران نباید پروتکل الحاقی را امضا کند، زیرا این پروتکل به بازرسان آژانس اجازه می دهد که حتی هر خانه ای را که بخواهند مورد بازرسی قرار دهند و این مسئله حاکمیت ایران را نقض می کند.
اما نکته مهم تر آنکه با پذیرش پروتکل الحاقی ایران برای اثبات هر ادعای مطرح شده درباره فعالیت هسته ای خود باید دلایل مورد پسند بیاورد. پیش از این هر ادعایی که توسط کشورهای غربی مطرح می شده است بر اساس اطلاعات جاسوسان خود یا مواردی جعلی مانند به سرقت رفتن لپ تاپ مقامات ایرانی و … بوده است که ایران الزامی برای پاسخگویی به آن نداشته است .
اما با امکان بازرسی تمامی امکانات هسته ای یا غیر هسته‌ای مرتبط با این موضوع، ایران ملزم می شود به پرسش ها و ادعاهای مطرح شده که ممکن است بر مبنای واقعیت نیز نباشد، پاسخ گوید.

 

9-veyan-4-609

 

۵) سرنوشت فردو

پنجمین موضوع مورد بحث سرنوشت تاسیسات فردو است. ظاهرا این راه حل در شرف نهایی شدن است که فردو به یک تاسیسات تحقیق و توسعه بدل شده و ایران اجازه غنی سازی با هدف انباشت مواد هسته‌ای در آن را نداشته باشد.
فردو یک کارخانه غنی سازی با استفاده از سانتریفیوژ برای تولید UF6 غنی شده تا سقف ۲۰ درصد و تولید UF6 غنی شده تا سقف ۵ درصد می باشد. این تاسیسات که برای اولین بار در سال ۲۰۱۱ عملیاتی شد برای جای دادن ۲۹۷۶ سانتریفیوژ در ۱۶ آبشار می باشد که به طور مساوی بین واحد یک و واحد دو تقسیم شده اند، طراحی شده است. تا امروز تمامی سانتریفیوژهایی که نصب شده اند از نوع ماشینهای ۱-IR هستند.
وندی شرمن اواسط بهمن ماه سال گذشته در جمع اعضای مجلس سنا درباره لزوم تعطیلی تاسیسات فردو در گام نهایی گفته بود: « این مذاکرات بر اساس اعتماد نیست، بلکه هر راهکار جامعی بر اساس اقدامات قابل‌ راستی‌آزمایی خواهد بود که ما و جامعه بین‌الملل را مطمئن سازد که ایران به دنبال سلاح اتمی نیست و به آن دست نمی‌یابد، ایران برای برنامه صلح‌آمیز نیازی به یک سایت زیرزمینی ندارد، ایران نیازی هم به رآکتور آب‌سنگین اراک ندارد.»

۱/۵) فردو چرا مهم است؟

تاسیسات فردو ، تاسیساتی بود که پس از کارخانه نطنز آغاز به کار کرد و این بدین ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﮐﻪ ایران دارای دو تاسیسات ﻏﻨﯽ ﺳﺎزی بزرگ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮازات هم و ﺑﻪ طﻮر ﻣﮑﻤﻞ ﮐﺎر ﻣﯽ‌ﮐﻨﻨﺪ و عملیات ﻏﻨﯽ‌ﺳﺎزی از اﻧﺤﺼﺎر ﻧﻄﻨﺰ ﺧﺎرج خواهد ﺷﺪ.
ﻣﺘﻌﺪد ﺷﺪن تاسیسات ﻏﻨﯽﺳﺎزی در ایران ﻋﺎﻣﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدی ﺧﻮد از طریق ایجاد محدودیت عملیاتی، ﻧﻮﻋﯽ ﭘﺪاﻓﻨﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ هر ﻧﻮع تهاجم ﺧﺎرﺟﯽ ایجاد ﺧﻮاهﺪ ﮐﺮد. ﺿﻤﻦ این که پیش از این بارها ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه و تحلیلگران ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻏﺮﺑﯽ هم تایید ﮐﺮده‌اﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﺮدوﺑﺎ هیچ ﻧﻮﻋﯽ از عملیات ﻣﺘﻌﺎرف ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻗﺎﺑﻞ انهدام نیست و ﺑﻪ همین دلیل وﻗﺘﯽ ﻓﺮدو ﻣﻮاد شکافت پذیر دریافت می‌ﮐﻨﺪ دیگر ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻧﻄﻨﺰ هم فایده‌ای ﻧﺨﻮاهﺪ داﺷﺖ ﭼﺮا ﮐﻪ فعالیت ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪه ﻧﻄﻨﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻓﺮدو ﺑﺎ امنیت ﮐﺎﻣﻞ از ﺳﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد.
ﻓﺮدو همچنین طیف اهداف ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ هسته‌ای ایران را ﮐﺎﻣﻞ ﻣﯽ‌ﮐﻨﺪ. اﮔﺮ این تحلیل ﺟﺎﻣﻌﻪ اطﻼﻋﺎﺗﯽ امریکا را بپذیریم که ایران ﻗﺼﺪ دارد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻓﻨﯽ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺪهﺪ ﮐﻪ گزینه‌های ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮای آن ﺑﺎز ﺑﺎﺷﺪ، ﻓﺮدو ﮔﺎﻣﯽ مهم در این مسیر اﺳﺖ.
ﻧﮑﺘﻪ ای ﮐﻪ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻋﻠﻮم و امنیت بین‌الملل روی آن اﻧﮕﺸﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻪ این اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ‌گویدﻏﺮب ﺑﺎور ﺧﻮد ﺑﻪ این ﻣﻮﺿﻮع را ﮐﻪ ایران نیازی ﺑﻪ تاسیسات ﻣﺨﻔﯽ ﻏﻨﯽ ﺳﺎزی دارد از دﺳﺖ داده اﺳﺖ ﭼﺮا ﮐﻪ ایران هم اﮐﻨﻮن در تاسیسات آﺷﮑﺎر ﺧﻮد در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻨﺎوری‌هایی اﺳﺖ ﮐﻪ آﺷﮑﺎرا آن را در «آﺳﺘﺎﻧﻪ» یا «ﻧﻘﻄﻪ ﻓﺮار» ﻗﺮار ﻣﯽ دهد.
ﻣﻌﻨﺎی ﺳﺎده ﺳﺨﻦ این اﺳﺖ ﮐﻪ از دید ﻏﺮﺑﯽ‌ها اﻧﺘﻘﺎل ﻏﻨﯽ‌ﺳﺎزی ٢٠ درﺻﺪ ﺑﻪ ﻓﺮدو راه ایران را ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻼح ﮐﻮﺗﺎه ﺗﺮ ﻣﯽ‌ﮐﻨﺪ بی آن که ایران هیچ یک از ﻣﻘﺮرات بین‌اﻟﻤﻠﻠﯽ یا تعهدات خود را ﻧﻘﺾ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ.
بنابراین و به صورت خلاصه فردو از آن جهت مهم است که ۱- تاسیسات مربوط به غنی سازی ۲۰ درصد در این کارخانه قرار دارد، ۲- قابلیت دفاعی فردو به گونه ای است که آسیب رساندن به آن تقریبا غیرممکن است.
در واقع آمریکا با حذف فردو از معادله غنی سازی و تعطیلی آن عملی آن، یکی از دستاوردهای اصلی ایران در صنعت هسته‌ای را از دور خارج می کند.

مناقشه بر روی PMD

ششمین مسئله بحث بر انگیز روی میز این است که ۱+۵ خواهان حل موضوع PMD بین ایران و آژانس قبل از نهایی شدن توافق جامع است.
ابعاد احتمالی نظامی یا PMD مجموعه ای از ادعاها علیه برنامه هسته ای ایران است که نخستین بار به صورت نظام مند در ضمیمه گزارش نوامبر ۲۰۱۱ مطرح شد.
آژانس ادعا می کند این اطلاعات روی هم رفته معتبر است و یک جنبه نظامی را در برنامه هسته ای ایران نشان می دهد اما ایران تاکید دارد که این ادعاها توسط سرویس های جاسوسی کشورهای غربی جعل و میان چند کشور توزیع وتوسط آنها به آژانس ارائه شده است.
آژانس به دنبال آن است به بهانه PMD به تاسیسات، اطلاعات و افراد جدیدی دسترسی پیدا کند که کاملا نظامی و دارای طبقه بندی بالا محسوب می شود.
ایران علاوه بر اینکه اطلاعات آژانس را معتبر نمی داند، به هیچ وجه مطمئن نیست که آژانس توان حفاظت از اطلاعات محرمانه آن را داشته باشد.
با این حال علاوه بر این موضوعات، به دلایل زیر نمی توان PMD را معتبر دانست:
الف) آژانس هیچ سند رسمی و موثقی به ایران تحویل نداده که حاوی شواهدی مستند و مرتبط با ایران در خصوص مطالعات ادعایی باشد.
ب‌) دولت ایالات متحده اسناد اصلی را به آژانس نداده است زیرا در واقع هیچ سند موثقی ندارد و آنچه ادعا می‌کند در اختیار دارد اسناد جعلی می‌باشد. آژانس نیز هیچ سند اصلی به ایران تحویل نداده و هیچ یک از این اسناد و مطالبی که به ایران نشان داده شده‌اند معتبر نیستند و ثابت شده که همگی اتهاماتی ساختگی و بی‌پایه و نسبت‌های نادرست به ایران می‌باشد.
ج‌)آژانس چگونه می‌تواند بدون ارائه اسناد اصلی و معتبر، اتهاماتی را علیه یک کشور تأیید یا پیگیری نماید و از کشور مربوطه بخواهد بی‌گناهی خود را ثابت نماید یا بخواهد توضیحات محتوایی فراهم کند؟
د) بهبود کارایی سیستم پادمان می‌باید بر مبنای این پیش فرض دنبال گردد که کشورها بی‌تقصیر هستند، نه آنکه هر کشور یک متخلف بالقوه است. در این رابطه، آژانس درخواست‌های بی‌سابقه و غیرقانونی از ایران به عنوان اتهامات بی‌پایه نموده است.
ه) بر اساس قوانین آژانش «توسل به داده‌های منابع جاسوسی می‌بایستی صریحاً کنار گذاشته شوند». با این وجود، دبیرخانه در چند مناسبت به طور روشن اعلام نموده اطلاعاتی از منابع جاسوسی دریافت کرده است در حالیکه ساختگی و نادرست بودن آنها ثابت شده است.
و)آژانس صراحتاً در سندی کتبی به تاریخ ۱۳ می ۲۰۰۸ ابراز نمود که: «… هیچ سندی در تأیید ارتباطات داخلی و اداری میان « نمک سبز» و سایر موضوعات باقیمانده درباره مطالعات ادعایی، یعنی «آزمایش انفجاری قوی و موشک فراجوی» توسط آژانس به ایران تحویل یا عرضه نشده است». این سند کتبی ثابت می‌کند که در واقع اسناد به اصطلاح مرتبط با مطالعات ادعایی فاقد هرگونه همخوانی و انسجام داخلی در این رابطه می‌باشند.
ز) با توجه به واقعیت‌های فوق‌الذکر و این موضوع که هیچ سند موثقی در مورد مطالعات ادعایی وجود ندارد، و این که هیچ مدرک معتبر و مستندی دال بر وجود هرگونه ارتباط بین چنین اتهامات ساختگی و ایران وجود ندارد، و این نکته که مدیرکل آژانس در یکی از گزارش های خود اشاره نمود «آژانس هیچ استفاده عملی از مواد هسته‌ای در ارتباط با مطالعات ادعایی را شناسایی نکرده است» (چون بنابر گفته مقامات ایرانی در حقیقت چنین اموری وجود نداشته‌اند)؛ همچنین با در نظر گرفتن این واقعیت که ایران تعهد خود در خصوص ارائه اطلاعات و ارزیابی خودش را به آژانس ایفاء کرده، و نیز این واقعیت که مدیرکل قبلی در گزارش‌های ژوئن، سپتامبر و نوامبر ۲۰۰۸ خود عنوان نموده که آژانس هیچ اطلاعاتی درباره اجرای عملی طراحی یا ساخت اجزای مواد هسته‌ای برای یک سلاح هسته‌ای یا برخی قطعات کلیدی دیگر مانند ماشه‌ها، یا در خصوص مطالعات فیزیک هسته‌ای مرتبط با آنها در اختیار ندارد؛ در نتیجه، این موضوع باید بسته شود.
در همین حال با توجه به درخواست مقامات وزارت امور خارجه ایران برای انجام هر چه سریعتر مذاکرات گام نهایی یک عضو بلند پایه هیئت امریکایی در مذاکرات وین (احتمالا وندی شرمن)، شامگاه چهارشنبه ۲۰ فروردین ۹۲ اعلام کرد پیش از حل شدن موضوع PMD مذاکرات نهایی با ایران آغاز نمی شود.
وی به خبرنگاران رسانه ها گفت:
«اگر ما نتوانیم به توافق نهایی برسیم، دیپلماسی در این زمینه به نتیجه نرسیده است. همه ما می دانیم که بهترین راه برای حل این مسئله از طریق دیپلماسی است. رسیدگی به ابعاد نظامی احتمالی این برنامه وظیفه اصلی آژانس بین المللی انرژی اتمی است و آژانس به وظایف خودش در این زمینه عمل می کند. ما می خواهیم از آژانس بین المللی انرژی اتمی و تلاشهایش در این زمینه حمایت کنیم. ما ایران را تشویق می کنیم هرکاری که می‌تواند انجام بدهد تا پیشرفت چشمگیری در کارهایی انجام شود که درباره آن با آژانس بین المللی انرژی اتمی همکاری می‌کند. همانطور که گفتم اگر به این مسائل رسیدگی نشود ما قادر نخواهیم بود به توافق نهایی برسیم.»
در واقع مقامات آمریکایی PMD را اسبابی برای «گروکشی» در نظر گرفته و برای خود اینگونه محاسبه کرده اند که ایران به انجام مذاکرات گام نهایی نیاز دارد، و بر مبنای این نیاز می‌توانند امتیازات بیشتر از جمله به سرانجام رساندن موضوع PMD مطابق با خواست خود را به دست آورند.

 

9-veyan-5-609

 

دورخیز آمریکا برای محدود کردن توان موشکی ایران در توافق نهایی

موضوع موشکی ایران نیز از دیگر موضوعاتی بوده که در جریان مذاکرات گام نهایی از سوی طرف غربی مطرح خواهد شد حتی جان کری، وزیر خارجه آمریکا سه شنبه ۱۹/۱/۹۳ با حضور در جمع اعضای کمیته دفاعی سنای آمریکا گفته است موضوع تحقیقات موشکی ایران از موضوعات مورد بحث در مذاکرات هسته ای ایران و ۱+۵ است.
کری با اشاره به دور جدید گفتگوهای ایران و ۱+۵ گفت: «این موارد بخشی از گفتگوهای جاری است. تحقیقات، نوع تحقیقات، و به ویژه تحقیقات روی کلاهک ها موضوع گفتگو است. موضوع راکتور اراک نیز مطرح است. ما به صراحت گفته ایم که هیچ مشروعیتی برای وجود یک مرکز راکتور پلوتونیوم تمام عیار وجود ندارد. هیچ توجیهی برای این کار وجود ندارد. آنها می گویند از این مرکز برای بخش خصوصی استفاده خواهد شد. باید به این مسائل رسیدگی شود این مسائل در مذاکرات مطرح است.»
پس از جان کری، وندی شرمن شامگاه چهارشنبه و پس از پایان یافتن مذاکرات وین ۳ درباره موضوع موشکی ایران به خبرنگاران گفت:
طرح مشترک اقدام (توافقنامه ژنو) تصریح کرده است که باید به قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز به عنوان بخشی از توافق نامه رسیدگی شود و فکر می کنم همه می دانید که یکی از مسائل مطرح در قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد، دغدغه هایی است که درخصوص موشکهای بالستیک با قابلیت حمل تسلیحات هسته ای وجود دارد. بنابراین، وقتی می‌گویم درباره همه نگرانی های موجود صحبت شده است، منظورم این است که درباره همه نگرانی ها بحث شده است.
معاون وزیر امور خارجه آمریکا به آن بخش از توافقنامه ژنو اشاره دارد که صراحتا تاکید کرده در موضوع بررسی‌های قطعنامه شورای امنیت کشورهای عضو این شورا باید از اقدامات ایران در انجام بندهای اجرایی قطعنامه شورای امنیت به رضایت برسد.
در توافقنامه ژنو در این باره آمده است:
گام های اضافی در میان اقدام‌های اولیه و گام نهایی، از جمله، در میان موارد دیگر، پرداختن به قطعنامه‌های شورای امنیت با نظر به اینکه ملاحظه شورای امنیت سازمان ملل در این موضوع به صورت «رضایت بخش»، به نتیجه برسد.
There would be additional steps in between the initial measures and the final step, including,
among other things, addressing the UN Security Council resolutions, with a view toward
bringing to a satisfactory conclusion the UN Security Council’s consideration of this matter
گفتنی است در بند قابل اجرای ۹ ، قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت که علیه ایران به تصویب رسیده، آمده است: «ایران به هیچ گونه فعالیتی که به موشک های بالستیک با قابلیت پرتاب سلاح های هسته ای مربوط باشد، و از جمله پرتاب با فناوری موشک های بالستیک دست نخواهد زد، و کشورها تمامی اقدامات لازم را به عمل خواهند آورد تا از انتقال فناوری یا کمک های فنی به ایران که در ارتباط با چنین فعالیت هایی باشند جلوگیری کنند.»
هر چند قطعنامه شورای امنیت درباره موضوع هسته ای ایران بر مبنای حقوق بین الملل غیرقانونی است با این حال تیم مذاکره کننده هسته ای ایران با عقب نشینی از موضع پیشین و با تایید مرجعیت شورای امنیت در حل و فصل اختلافات هسته ای، در عمل ایران را در موضع انفعال قرار دادند.
بنابراین اگر قرار است به تمامی قطعنامه های شورای امنیت رسیدگی شود، این مسئله باید به نحوی مورد رسیدگی قرار گیرد.
این در حالی است که گفته می شود آمریکا حتی این پیشنهاد را مطرح کرده که ایران در نهایت می‎تواند تنها با برد ۵۰۰ کیلومتر موشک تولید کند.
البته در سایه سکوت مقامات وزارت امور خارجه ایران، فرماندهان نظامی کشورمان اعلام کردند که برنامه دفاعی جمهوری اسلامی بر اساس یک برنامه بلند مدت به پیش می‌رود و هرگز و تحت هیچ شرایطی، هیچ محدودیتی از سوی هیچ کشوری را نمی پذیرند.

خطوط قرمز نظام و احتمال رد بسته پیشنهادی غربی ها در داخل

هر چند با توجه به رویه تیم مذاکره کننده هسته ای ایران غرب مسیر را برای رسیدن به گام نهایی و محقق شدن خواسته هایش هموار می بیند با این حال به نظر می رسد با خطوط قرمز اعلام شده از سوی رهبر معظم انقلاب پذیرش این پیشنهادها در داخل با موافقت روبرو نخواهد شد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار جمعی از متخصصین و مدیران صنعت انرژی هسته ای در تاریخ ۲۰/۱/۹۲ بار دیگر خطوط قرمز ایران در مذاکرات هسته ای را ترسیم کردند.
رهبر معظم انقلاب در این دیدار به این موضوعات اشاره داشتند:
مذاکرات به این معنا نیست که جمهوری اسلامی ایران از حرکت علمی هسته ای خود کوتاه خواهد آمد.
حرکت علمی هسته‌ای، به هیچ وجه نباید متوقف یا حتی کُند شود.
مذاکره کنندگان ایران باید بر ادامه تحقیقات و توسعه هسته‌ای پافشاری کنند.‌
هیچیک از دستاوردهای هسته ای کشور قابل تعطیل شدن نیست و کسی هم حق معامله برروی آنها را ندارد و کسی هم این کار را انجام نخواهد داد.
مذاکره کنندگان کشورمان هیچ حرف زوری را نباید از طرف مقابل قبول کنند .
روابط آژانس بین المللی انرژی اتمی با ایران نیز باید بصورت متعارف و غیرفوق العاده باشد.
با توجه به موضوعات اعلام شده از سوی رهبر معظم انقلاب برخی از مواردی که در توافقنامه ژنو قید شده است باید در توافق گام نهایی اصلاح شود و از سوی دیگر برخی از موضوعاتی که از سوی طرف غربی درباره مذاکرات گام نهایی مطرح شده باید موضع قاطعانه تیم مذاکره کننده هسته ای در صیانت از حقوق ملت ایران را به دنبال داشته باشد. هر چند که با توجه به مبنا قرار گرفتن توافقنامه ژنو برای مذاکرات گام نهایی، مذاکره کنندگان ایران کار دشواری را پیش رو خواهند داشت.
پی نوشت:
۱) ماده ۲ تعهد نامه ان پی تی : هر یک از اعضاء این معاهده که فاقد سلاح هسته ای است، متعهد می شود از قبول مستقیم یا غیر مستقیم انتقال سلاح های هسته ای یا سایر ادوات انفجاری هسته‌ای یا کنترل بر این سلاح ها یا سایر ادوات انفجاری هسته‌ای به دیگری خودداری نموده و به هیچ طریقی سلاح های هسته‌ای یا سایر ادوات انفجاری هسته ای را نساخته و کسب ننماید و در جستجو یا دریافت کمک برای ساخت سلاح ها یا سایر ادوات انفجاری هسته ای بر نیاید.
۲) ماده ۳ تعهدنامه ان پی تی: بند۱- هر یک از اعضای این معاهده که فاقد سلاح های هسته ای هستند، متعهد می گردند طی موافقت نامه ای که بر طبق اساسنامه آژانس بین المللی انرژی اتمی و سیستم پادمان آن مورد مذاکره قرار گرفته و منعقد خواهد شد، پادمان آژانس را صرفا به منظور بررسی انجام تعهدات عضو مربوطه تحت این معاهده و جلوگیری از انحراف انرژی هسته ای از استفاده صلح جویانه به سوی سلاح هسته ای یا دیگر ادوات انفجاری هسته ای بپذیرند. دستور العمل های پادمان مورد نیاز در این ماده باید متوجه مواد چشمه یا مواد شکاف پذیر ویژه ای که در یک تاسیسات هسته ای اصلی و یا در خارج از آن تولید، فرآوری و یا مورد استفاده قرار گرفته است، باشد.
بند ۲- هر یک از اعضای این معاهده متعهد می شود که مواد چشمه یا مواد شکاف پذیر ویژه یا تجهیزات یا موادی را که مخصوصا جهت فراوری، استفاده یا تولید مواد شکاف پذیر ویژه طراحی یا تهیه شده است به هیچ کشور فاقد سلاح هسته ای تحویل ننماید، مگر آن که این مواد چشمه یا مواد شکافت پذیر ویژه تحت پادمان مقرر در این ماده قرار گیرد.
بند ۳- پادمان مقرر در این ماده به نحوی اجرای خواهد شد که ماده ۴ این معاهده رعایت گردیده و مانع از توسعه اقتصادی و فنی اعضاء یا همکاری های بین المللی در حوزه فعالیت های صلح جویانه هسته ای شامل مبادله بین المللی مواد هسته ای و تجهیزات فراوری، استفاده یا تولید مواد هسته ای برای اهداف صلح جویانه بر طبق مقررات این ماده و اصل پادمان مطرح شده در مقدمه این معاهده نشود.
بند ۴- اعضا این معاهده که فاقد سلاح های هسته ای می‌باشند جهت رعایت مفاد این ماده، موافقت نامه هایی را به صورت انفرادی یا به اتفاق سایر اعضاء بر طبق اساسنامه آژانس بین المللی انرژی اتمی با آژانس منعقد می نمایند. مذاکرات مربوط به انعقاد این موافقت نامه‌ها در مدت یک صد و هشتاد روز پس از لازم الاجرا شدن این معاده آغاز خواهد شد. در مورد اعضایی که اسناد تصویب یا الحاق به این معاهده را پس از مدت یک صد وهشتاد روز ارائه می دهند مذاکرات مربوط به انعقاد موافقت نامه حداکثر در تاریخ ارائه اسناد تصویب یا الحاق آغاز خواهد گردید. این موافقت نامه ها باید حداکثر هجده ماه پس از تاریخ شروع مذاکرات به اجرا گذاشته شوند.

نویسنده :

روزنامه نگار

تعداد مطالب : 6

دیدگاه ها (1)

  • سرباز

    یعنی تعطیلی عملی هسته ای کشور برای هیچ و پوچ و بخاطر بی سوادی مسئولان مذاکره کننده…غیرت ایرانی باید بمیرد و نبیند این چنین روزهایی را…
    این همه امتیاز دادن مسئولان مذاکره کننده برای بدست اوردن چیه…ارتباط با امریکا ..برای چی ،برای کی…بی غیرتی محض هستش اگه بخوایم مثل دوران خاتمی چندین سال کشور رو فلج و به عقب ماندگی بندازیم…

    پاسخ

ارسال دیدگاه


− 1 = هشت

رفتن به بالا