مروري بر عوامل تشكيل و تفكرات «جبهه اسلامي سوريه »
آنهایی که می گویند تکفیری نیستند ولی انتخابات را شرک می دانند!
چکیده آنهایی که می گویند تکفیری نیستند ولی انتخابات را شرک می دانند! :
نيمه دوم سال 2012 ، شاهد بالا گرفتن سهم «تندرو »ها در صفوف مخالفين سوري بوديم. نيروي سكولاري كه در ابتداي بحران سوريه خود را به عنوان نيروي اصلي نظامي مطرح كرد، يعني ارتش آزاد سوريه، هرچه از زمان شروع بحران گذشت كم كم جايش را به گروه هاي در حال رويش اسلام گرا داد، گروه هايي از قبيل: «شاهي نهاي شام» «گردان هاي آزادگان شام » و جبهه النصره (و البته چندي بعد هم داعش). هر چند جبهه النصره به عنوان اصليترين گروه سلفي جهادي در سوريه شناخته مي شد اما برخي گرو ه هاي ديگر از قبيل گردان هاي احرار الشام هم رويكرد مشخص سلفي جهادي داشتند. تا آنكه نهايتاً پس از استمرار مدت مديدي از چند دستگي در بين گروه هاي نظامي مختلف، نهايتاً درنوامبر 2012 خبر تشكيل جبهه اسلامي اعلام شد.

جبهه اسلامی چه میگوید؟
رئیس «مجلس شورای جبهه اسلامی» احمد عیسی الشیخ میگوید: جبهه اسلامی «یک ساختار سیاسی، نظامی، اجتماعی است که هدفش سرنگونی تمام و کمال نظام اسد و بنای یک دولت اسلامی «راشده» است که در آن سیادت منحصراً برای خدا باشد و خدا مرجع و حاکم و سازمانده رفتارهای فردی و اجتماعی باشد.»
در فیلم ویدئویی اول جبهه اسلامی ( که در دسامبر ۲۰۱۲ برای معرفی بیشتر این گروه منتشر شد)، سخنگوی جبهه اسلامی ابوعبدالرحمن السوری اعلام میکرد که این گروه از ایدئولوژی سلفی پیروی میکند و هدفش سرنگونی نظام اسد و همپیمانانش است و پس از آن قوانین اسلامی را (البته طبق تفاسیر تندروانه خود) در سوریه اجرایی خواهد کرد. طبق صحبتهای او، این یعنی برپایی نهادهایی در موضوعات سیاست، تبلیغ، آموزش فرهنگی و امداد رسانی انسانی.
«جبهه اسلامی سوریه» از تجمیع ۱۱ گروه نظامی تشکیل شده است: «گردانهای احرار الشام» (که در سراسر سوریه نیرو دارد و فعال است) «جنبش اسلامی فجر» (که در حلب و اطرافش فعال است)، «گردانهای انصار الشام» (که در لاذقیه و اطرافش فعال است)، «لشکر حق» (در حمص فعال است)، «ارتش توحید» (در دیروز الزور فعال است) «گروه اسلامی پیشاهنگان» [جماعه الطلیعه الاسلامیه] (در مناطق ریفی ادلب فعال است)، «تیپ مصعب بن عمیر» (در مناطق ریفی حلب فعال است) و گروههای «تیپ شاهینهای شام» و «گردانهای رزمنده ایمان» «گردانهای مأموریتهای ویژه» «تیپ حمزه بن عبدالمطلب» که در دمشق فعالند.
این پنج گروه اخیر شناسنامه مشخصی ندارند و در اینترنت هیچ نبرد مشخصی از آنها به ثبت نرسیده که نشان میدهد این پنج گروه جزو بازیگران اصلی در کف میدان نیستند.
این اولین بار نیست که گروههای نظامی در سوریه دور هم جمع میشوند و ساختار واحدی ایجاد میکنند ولی جبهه اسلامی چه میگوید؟
جبهه اسلامی در این بین از قدرت و اهمیت خاصی برخوردار است (خصوصاً بهدلیل قدرت گروههای تشکیل دهندهاش و تعداد رزمندگانش). طبق برخی تخمینها گفته شده تعداد رزمندگان جبهه اسلامی حدود پنجاه هزار نفر است.
جبهه اسلامی در ویدئوی دسامبر ۲۰۱۲ خود، آورده بود که درهای این سازمان به روی همه سازمانهای اسلامی دیگر که در هدف و تفکر مشترک باشند، باز است.
ویدئوی منتشر شده توسط این گروه هم رزمندگان جبهه را در حال نبرد در دمشق، حمص، حماه، ادلب، حلب و دیرالزور نشان میدهد. جبهه اسلامی و جبههالنصره طرفهای اصلی درگیر در بسیاری از نقاط بودهاند، ازجمله تصرف فرودگاه تفتاز، یا عملیات فراری دادن زندانیان از زندان ادلب.
موضوع اختلاف با ارتش آزاد و حکومت اسلامی
در موضوع اختلافات با ارتش آزاد سوریه هم رئیس مجلس شورای جبهه اسلامی عیسی الشیخ در مصاحبه با النهار میگوید:
«جبهه اسلامی گروهی است که مهمترین سازمانهای نظامی اسلامگرای رزمنده را در خود جای داده است و میخواهد تحرکی کیفی در عرصه میدانی ایجاد کند تا آنکه به عنوان جایگزین حقیقی نظام مطرح شود.»
الشیخ درباره روابط جبهه با ارتش آزاد هم جوابی «دیپلماتیک» داده و میگوید: «با همه گروه ها، با شرف و شفافیت و پاکدستی و وجدان بیدار هماهنگی خواهیم داشت. با ارتش آزاد هم دشمنی نداریم».
لشکر توحید (که چندی پیش اسطوره خود عبدالقادر صالح ملقب به حجی مارع را از دست داد) یکی از مهمترین گروههای تشکیل دهنده جبهه اسلامی است.
سخنگوی این گروه ابوالحسن، میگوید: «جبهه اسلامی آمده است تا با نظام مقابله و آن را سرنگون نماید و همه طرفهای مخالف را به خود جذب نماید. هدف تشکیل یک هیأت سیاسی در جبهه اسلامی این است که دیدی روشن داشته باشیم و از سیاست مشخصی پیروی کنیم که از خود جبهه اسلامی برخیزد و نشانگر دیدگاههای آن باشد، برعکس ارتش آزاد که به صورت واقعی نمایانگر دیدگاههای ائتلاف ملی مخالفین نیست.»
«هرچند به قول خود، ائتلاف هم از خواستهای ملت سوریه دور شده است. »
ابوالحسن در گفتوگو با النهار درباره اسم ارتش آزاد هم میگوید: « جبهه اسلامی اسمی جدید است و هرچه قبل از آن بود را باید تمام شده دانست.» او درباره دولت اسلامی هم میگوید: «مسلمانان ۹۰ درصد ملت سوریه را تشکیل میدهند و اسم تنها ضمانت همه است. سوریه کشور مسلمانی است که از همه حمایت خواهد کرد ولی ممکن نیست که دولتی جز دولت اسلامی [با قرائت این گروه، یعنی سلفی جهادی تکفیری] در سوریه تشکیل شود. »
منابع مالی و تلاشهای «مردمی»
جبهه اسلامی همچنین تلاشهای کمکرسانی انسانی جبهه اسلامی را هم در دستور کار دارد که شامل کارهایی از قبیل کشیدن راههای جدید و پاکسازی راههای قدیمی و پختن نان برای تعداد زیادی انسان نیازمند در سوریه و رساندن مواد غذایی به آنهاست. برخی تلاشهای دیگر جبهه اسلامی متمرکز است بر موضوع کسب «قدرت نرم» از قبیل برگزاری مسابقات تلاوت قرآن برای کودکان.
ویدئوی جبهه اسلامی، دو منبع اصلی علنی حامی این جبهه را نشان میدهد: «صندوق امداد و کمکهای انسانی» که یک سازمان غیردولتی مرتبط با حکومت ترکیه است و «جمعیت خیریه قطر» که یک سازمان غیردولتی مرتبط با حکومت قطر است.
میثاق جبهه اسلامی
جبهه اسلامی در ۱۷ ژانویه ۲۰۱۳ شرح مفصلی از اهداف خود را به صورت یک «میثاق» هفت صفحهای منتشر کرد. برخی قسمتهای این میثاق، شکل مکتوب همان چیزهایی بود که در ویدئوی این سازمان آمده بود و برخی قسمتهای دیگر، تفاصیل بیشتری از اهداف اعلامی این سازمان را نشان میداد.
جبهه اسلامی میخواهد پس از سرنگونی نظام؛ اسلام را در جامعه اجرایی کند، از طریق آماده کردن افراد برای به عهده گرفتن مناصب رهبری در بخشهای مختلف در خلال دوره انتقالی. جبهه اسلامی همچنین مدعی است که میخواهد سوریه را بر مبنای وحدت و شفافیت بازسازی نماید، یعنی مبارزه با فساد و سوء استفادهها، طبق عقاید قرآنی و سلفی. کما اینکه به گفته این میثاق، تصمیمات هم بر اساس مشورت و دوری از اختلافات طبق شریعت اسلامی اتخاذ خواهد گردید.
جبهه اسلامی مدعی است که این برنامه را «به صورت تدریجی» اجرا خواهد کرد و از «تندروی» دوری خواهد گزید و از خطاهای صورت گرفته در گذشته اجتناب خواهد نمود، هرچند که تصمیمات به محض صدورشان «الزامآور» خواهند بود و باید عملی شوند.
میثاق جبهه اسلامی، میگوید که زن در سوریه آینده «نقش تکمیلی» خواهد داشت و حقوق زن در فرهنگ غربی ضد اسلام و بر همین اساس، غیرمقبول است.
در کنار این و باوجود تأکید بر حفظ وحدت سوریه و در تقسیمات مذهبی و قومی، جبهه اسلامی خواستار آن است که مذهب اهل سنت (البته با قرائت سلفی جبهه اسلامی) دین حکومت و تنها منبع قوانین باشد. تفسیر جبهه اسلامی از شریعت به نحوی است که سوریهای غیرسنی شهروند درجه دو هستند.
هر چند این میثاق بر برخورد مبتنی بر عدل و انصاف در تعامل با غیرمسلمین (طبعاً منظور همه مذاهب اسلامی غیرسلفی و همه ادیان جز اسلام است) تأکید میکند و مینویسد:
«خاک سوریه ترکیب متنوعی از اقلیتهای قومی و دینی را در خود جای داده است که در کنار مسلمانان صدها سال و در سایه شریعتی که از حقوق همه دفاع میکند زندگی کردهاند» ولی در هر حال هرگونه فعالیت افراد این اقلیتها و همچنین اختلاط آنان با مسلمانان (یعنی سلفیها) را رد مینماید.
طبق میثاق جبهه، این سازمان «مستقل است و از هیچ طرف خارجی چه سازمان باشد چه دولت و چه جریان، پیروی نمیکند» و تفکر رزمیاش مبتنی است بر «فعالسازی تحرکات نظامی مسلحانه و حرکتهای غیرنظامی مردمی که موجب همبستگی مجاهدین و جامعهشان میشود و در کنار آن، استفاده از تحرکات سیاسی که از مطالبات عادلانه ملت سوریه دفاع کند. »
در میثاقهای جبهه آمده است که «سکولاریسم جداسازی دین از زندگی و اجتماع است و منحصر کردن آن در مراسم مذهبی و عادات و رسوم. این چیزی است که با اسلام متناقض است چون اسلام شئون فرد و جامعه و حکومت را تنظیم میکند. »
کما اینکه دموکراسی از نظر جبهه اسلامی «مبتنی است بر اینکه تشریع و قانونگذاری حق ملت است که از طریق مؤسسات انتخابی آن را به کار میگیرد، در حالیکه اسلام میگوید: «إن الحکم الالله» [پس دموکراسی دخالت در خصایص الهی، و شرک است. ] (اساساً یکی از شاخصههای اصلی گروههای تکفیری، تکفیر مردم و نظامها به دلیل وجود داشتن انتخابات است و یکی از علمای اصلی این جریانات به اسم ابومحمد المقدسی کتابی دارد با عنوان «دموکراسی یک دین است». )
در ادامه میثاق آمده است: «البته این به معنای آن نیست که ما نظام استبدادی سرکوبگر را میخواهیم، بلکه میگوییم کار این امت اصلاح نمیشود مگر با شورا [اشاره به آیه و امرهم شوری بینهم] چه در مبادی و چه در مرحله اجرا. »
میثاق جبهه همچنین اصطلاح دولت مدنی را هم رد میکند چرا که «اصطلاحی گمراهکننده و از بین برنده حقوق است. »
میثاق جبهه اسلامی به موضوع کردها هم پرداخته و آورده است که این جبهه «تلاش خواهد کرد که کردها در سایه حکومت اسلامی به حقوقشان دست یابند ولی جبهه اسلامی هرگونه طرحی برای تقسیم خاک سوریه بر مبنای مسائل قومی یا نژادی را رد میکند. »
جبهه اسلامی در میثاق خود به بحث رزمندگان غیرسوری هم پرداخته و آورده است: «آنها برادرانی هستند که به ما در جهاد یاری رساندند و جهادشان مورد تقدیر و تشکر ماست. بر ما واجب است که از آنها و از کرامتشان و جهادشان محافظت کنیم. هرچه برای ماست برای آنها هم هست و هر چه ضد ماست ضد آنها هم هست. »
در میثاق جبهه آمده است که «جبهه اسلامی با گروههای مسلح خارج از چارچوب خود در هدف اشتراک دارد و در مسیر تحقق آن هدف با آنها همکاری و هماهنگی خواهد داشت. . . . جبهه اسلامی اصرار دارد که روابط بینالمللی خوبی با همه کشورهایی که دشمن ما نباشند برقرار کند، به نحوی که منافع، طبق ضوابط شرعی تأمین گردد. »
در موضوع سیاست هم در این میثاق در اشارهای روشن به برگزاری انتخابات، آمده است:
«هر گونه عملیات سیاسیای که به این مسئله اذعان نکند که تشریع، منحصراً حق خداوند است، [اشاره به انتخابات] متناقض با دین محسوب میشود و وسیلهای غیرمشروع است فلذا جبهه اسلامی در آن مشارکت نخواهد کرد و آن را به رسمیت نخواهد شناخت و به نتایجش اهمیتی نخواهد داد. همانطور که دین بدون سیاست نوعی رهبانیت به حساب میآید و در دین ما حرام است، سیاست بدون دین هم سکولاریزاسیونی است که پذیرفتنی نیست. »
آیا جبهه اسلامی با جبههالنصره تفاوت دارد؟
به صراحت باید گفت که جبهه اسلامی دقیقاً از همان ایدئولوژی جبههالنصره پیروی مینماید و در عرصه میدانی هم در جبهههای مختلف با هم همکاری دارند، اما جبهه اسلامی هوشمندی بیشتری از خود نشان میدهد و اجازه نمیدهد به عنوان یک گروه «تکفیری» شناخته شود، هرچند عملاً یک گروه تکفیری است.
گذشته از بحث ایدئولوژی (که بین هر دویشان یکی است) جبههالنصره عملا به عنوان شاخه القاعده در سوریه شناخته میشود ولی جبهه اسلامی هیچ ارتباط شناخته شدهای با رهبران القاعده ندارد. گذشته از این، مطالب منتشره توسط جبههالنصره در صفحه اول انجمن اینترنتی مرتبط با القاعده قرار داده شده است.
(انجمن «شموخ الاسلام») ولی جبههالنصره پایگاه اینترنتی خاص خود را در فیسبوک و توئیتر دارد و از آن برای انتشار مطالب خود سود میبرد.
در کنار همه اینها ادبیات سلفی تکفیری جبهه اسلامی و همکاری روز افزون میدانیاش با جبههالنصره خصوصاً در مقابله با داعش را نباید از یاد برد. امری که موجب شده تحلیلگران زیادی به این باور برسند که تشکیل جبهه اسلامی تلاشی است که از یک گروه «سلفی تکفیری» سر به راهتر در صحنه سوریه استفاده شود.